Het overgrote deel van de hengstveulens die geboren worden, worden vroeg of laat gecastreerd. De reden hiervan is meestal het uitschakelen van het vaak lastige hengstengedrag. De meeste hengsten worden gecastreerd als ze 1 à 2 jaar oud zijn. Omdat bij onze kliniek de castraties buiten gebeuren is het beste tijdstip in het voorjaar of de zomer, als de omgeving schoon en droog is. Ook is het belangrijk dat het paard of de pony tegen tetanus is gevaccineerd.

Bouw geslachtsapparaat

De testikels bestaan uit een zaad- of teelbal (1) en de bijbal (2). In de zaadbal worden zaadcellen en testosteron (hormoon) aangemaakt. De bijbal dient voor opslag van de zaadcellen om verder te rijpen. De testikels worden bij het ongeboren veulen gevormd in de buikholte. Vlak voor of na de geboorte zakken ze door het lieskanaal naar de lies toe. Het lieskanaal is een soort gangetje van de buikholte richting de lies. Bij het jonge dier is nog geen duidelijke balzak (scrotum) aanwezig, deze ontwikkelt zich in het eerste levensjaar. Af en toe komt het voor dat er één of heel soms twee testikels niet indalen, maar blijven “steken” in de buik of in het lieskanaal. Het paard is dan een klophengst.

In de balzak zijn de testikels omgeven door een uitstulping van het buikvlies (tunica vaginalis). Uit de bijbal komt de zaadleider, deze zorgt voor het transport van het zaad. De zaadleider vormt samen met de bloedvaten van de testikel de zaadstreng (3). De zaadstreng loopt via het lieskanaal de buikholte in en mondt uit in het begin van de urinebuis (4), die verder loopt in de penis (5).

Operatie

De castratie vindt bij onze kliniek altijd plaats bij het liggende dier. Zo hebben we meer overzicht, kunnen we vlot doorwerken en kan er schoner gewerkt worden.

Het paard wordt eerst nagekeken en er wordt gevoeld of er twee testikels aanwezig zijn.  Het paard krijgt dan een rustgevende injectie. Afhankelijk van de grootte van het paard kan hij of zo al neergelegd worden of hij krijgt nog een extra middel om te gaan liggen. De testikels worden gewassen, ontsmet en plaatselijk verdoofd.

Er wordt een snede gemaakt in de huid van de balzak, het onderhuidse bindweefsel en de uitstulping van het buikvlies (tunica). Door de snee wordt de hele testikel naar buiten gehaald. Dan wordt de huid losgemaakt van de tunica vaginalis en naar boven weggeduwd. De zaadstreng met daaromheen de tunica vaginalis wordt met een speciale kneustang gekneusd en er wordt een stevige hechting (ligatuur) om de zaadstreng gelegd. Daarna wordt de testikel verwijderd door de zaadstreng met de tunica vaginalis door te knippen onder de ligatuur. De andere testikel wordt op dezelfde manier verwijderd. De wonden in de balzak worden open gelaten, zodat wondvocht dat na de operatie ontstaat goed af kan vloeien. De wonden groeien in de loop der tijd vanzelf dicht.

Omdat de testikels in een uitstulping van het buikvlies liggen, wordt bij het verwijderen van de testikels in feite dus de buikholte geopend. Nadat de zaadstreng samen met de daaromheen gelegen tunica vaginalis is afgebonden, bestaat er geen open verbinding meer tussen de buikholte en het scrotum. Deze methode van castreren heet de half-bedekte methode.

Nazorg

Een pas gecastreerde ruin heeft na de castratie wel speciale zorg nodig. Enige uren na de narcose zal het paard nog wat wankel zijn. Een rustige, veilige plek, waar het paard zich niet kan bezeren is gewenst. Verder is het belangrijk de wond gedurende meerdere dagen te controleren. Ondanks dat het zelden voorkomt, kunnen er soms complicaties optreden.

Mogelijke complicaties

• Zwelling. Dit is de meest voorkomende en ook minst ernstige complicatie. Er treedt na bijna elke castratie enige dagen wat zwelling op van het wondgebied. Een manier om wondzwelling te voorkomen, is het dier de mogelijkheid te bieden om licht in beweging te blijven, bijvoorbeeld in de weide. Als er heel veel zwelling optreedt, is het verstandig om contact op te nemen met de kliniek. Soms gaat de wond te vroeg dicht, waardoor het wondvocht niet naar buiten kan. Door het opnieuw openen van de wond trekt de zwelling vaak vanzelf weg.
• Ontsteking van de balzak of de zaadstrengstomp. Er kan soms een besmetting optreden met bacteriën. Bij een balzak ontsteking blijft de balzak  te dik en er komt pus uit één of beide wonden. Een ontsteking van de zaadstrengstomp is een lastige complicatie. Ook nu blijft er pus uit één of beide wonden komen. Behandeling met antibiotica heeft in een aantal gevallen succes, maar soms ook niet. In dat geval is een tweede operatie nodig, waarbij de zaadstrengstomp met al het ontstekingsweefsel verwijderd wordt.
• Nabloeding. Soms druppelt er nog een tijdje bloed uit de wond. Het kan ook zijn dat er af en toe een bloedpropje uit de wond komt. Deze bloedingen stoppen vanzelf. Als het bloed in een straaltje uit de wond loopt, is er sprake van een ernstige bloeding. Er moet direct contact worden opgenomen met de dierenarts.
• Uitreden van de darmen via de wond. Dit is de meest gevreesde complicatie. Gelukkig komt deze complicatie bij de half-bedekte castratie methode waarbij de tunica en de zaadstreng zijn afgebonden praktisch nooit voor. Mocht het in een uitzonderlijk geval toch optreden, waarschuw dan onmiddellijk de dierenarts.

Normaal gesproken zullen zich geen complicaties voordoen en zal uw dier snel herstellen van de operatie. Na enkele dagen kan het dier weer lichte arbeid verrichten.